HAM – 2016 – MENS - Verdorde Poëzietuin

Naar jaarlijkse gewoonte is aan de vooravond van de Gentse Feesten de tentoonstelling van Honest Arts Movement [H.A.M.] plechtig voor geopend verklaard. Dat ‘plechtige’ is een woord voor wie elke vorm van deftigheid en sacrale vreemd is en de schijn al irritatie verwekt, wat zal blijken uit wat nu volgt.  

De expositie wordt dit jaar georganiseerd onder de noemer MENS!?, wat wil zeggen dat de mens centraal staat in deze Multidisciplinaire kunstmanifestatie, waarin poëzie en fotografie op elkaars voet trappen. De inrichtende club gebruikt graag grote woorden ter oppepping van een verdord initiatief. Al krijgen vooral jonge mensen de kans om hun kunstje te doen, het helpt geen moer, want de uitverkorenen vertrekken van de gedachte dat ze grote kunstenaars zijn. Waardoor je niet kan lachen of schreien met hun baksel. 

De start van H.A.M. situeert zich in 1973. Het wil een ‘beweging’ zijn, volgens de beginselverklaring ‘die zich tegen de geest van de Pink Poets en de vernieuwingsdrang van het modernisme zal opstellen.’ Het brengt auteurs samen met een sterk sociaal bewuste visie op literatuur. Stichters zijn Louis Paul Boon, Roger Serras, Marc Andries, Hugo Raes, Paul de Wispelaere, Willem M. Roggeman, Paul Koeck, Willie Verhegghe en Simon Vinkenoog. In de woorden van Boon: ‘Ook H.A.M. wil een einde maken aan bepaald en liefst onbepaalde modetjes, maar eveneens getuigenis brengen voor deze Tijd en deze Mens. Een gedicht is een spel met woorden, maar deze woorden moeten ook iets zeggen, moeten aanspreken, moeten weerklank vinden.’ 

De meeste van de stichters zijn al dood en wie dat nog niet is, is dat  op sterven na, al drinkt hij nog dagelijks zijn glas, pist zijn plas nog met een boog en rookt zijn pijp in vrede of rolt zijn joint nog even stijf als een kolonel paradeert over het paradeveld. De opvolgers en volgelingen zijn burgers boven elke verdenking en dat zet de Poëzietuin, zoals het gebeuren door de ‘inrichtende macht’ genoemd wordt. De tuin, onderdeel van het Hof van Ryhove – Onderstraat 20 in Gent, mag dan mooi zijn, wat er voor de tijd dat de expo duurt is neergezet, kunstwerken worden ze genoemd, heeft te weinig water gekregen, zodat de tuin heel wat van zijn waarde verliest. 

Kijk, iedereen heeft recht op zijn kunstje. Maar dat benoemen tot iets bovenaards en het schoner verklaren dan een pas geboren kind gaat toch iets te ver. Als de toeschouwers bij de vernissage bovendien rondlopen zoals monniken door de wandelgangen van hun klooster is er duidelijk wat fout gelopen in de evolutie van het initiatief. Het resultaat laat zich raden: het bestaan H.A.M. is er slechts voor mensen uit de kunstensector die wegens een te kort lontje een vonk beschouwen als de paulusbliksem. Kortom, zowel – allez vooruit, kunstenaars zullen we maar zeggen, als de toeschouwers ontbreekt het aan relativering en humor. Is de verbeelding in al zijn variaties daarenboven afwezig, is het niet onterecht dat de media dit initiatief links laat liggen; hooguit een blogger er een uurtje toetsengetokkel aan spendeert. 

Wacht, daarmee is niet alle ellende van dit mortuarium en zijn lijkbidders gezegd. Elke spreker begint met op zijn eigen manier te zeggen waar H.A.M. voor staat, wat een haiku is, dat de gekozen kunstenaars de kunst dichter bij de mens willen brengen en dat de dubbel-expo ‘een oase van rust, bezinning en cultuur creëren binnen de hectische drukte van de Feesten’ is. Herhaling plakt op herhaling en elke toespraak klampt zich aan zijn prooi vast zoals de leeuw aan een hinde. De gastspreker, Sofie Crabbé, een historica, hield een referaat over ‘Kunst voor een Menselijke Maatschappij’ en verzeilde in Siberië en bij de Verlichting avant la lettre, al kan het ook ‘après’ geweest zijn, want de geluidsinstallatie was zo kaduuk en de historica sprak naast de microfoon dat haar betoog blowin’ in the wind was. Dat ik niet de enige was die er zo over dacht, blijkt uit het feit dat de laatste rijen van het luisterend publiek begon aan een wandeling door de tuin. Klap op de vuurpijl, de historica sprak scheef West-Vlaams. Was het nu nog ‘recht’ geweest! 

De foto's konden er mee door, helaas bijzonder onscherp uitvergroot en ondermaats afgedrukt. De haiku's zijn puberaal, en dat is in wezen een belediging voor de puberclub. 


Enfin, oordeel zelf aan de hand van de bijgevoegde illustraties met de combinatie van foto’s en haiku’s waar u er een aantal aansluitend op dit lamento. Heeft u last van constipatie, helpt een bezoek beter dan een medicijn. Arme schepen van Cultuur... Annelies Storms,

... die voor zulke ondermaatse boerenpatisserie moet / wil opdraven.
De expo duurt tot 24 juli. Op die dag is er een veiling van de werken door veilingmeester Freek Neirynck, wat belooft voor de opbrengst. 

guido lauwaert 

info en docu over H.A.M. en ‘MENS!?: www.honestartmovement.be 

illustraties: Dirk Van Damme 

Een selectie van de Haiku's 

Licht gleed van je af,
Toen ik je zag, voor het laatst,
Gekleed in naaktheid

Markus Bundervoet – foto Benn De Ceuninck 

Wat te verbergen
Ooit worden we doorgelicht
Valt alle schijn weg

Leen Van Beneden foto Hilde Braet 

Het ligt gevoelig
Maar we komen en we gaan
Misschien met liefde

Jean Wattenber foto Michiel Hendrickx

De waarheid wankelt 

Geen land dat mij hebben wil
Ik wijk niet meer af

Steven Van Der Heyden foto Johan Swinnen 

U staat te kijken
Wij twee kijken ook zomaar
Blikken wisselen

Van Jean Wattenberge foto Elisabeth Broekaert 

Voor de camera
Een levensgeschiedenis
Blik op de wereld

Van Chantal Staelens – foto Filip Claus 

De sluiertijd zet
Het spiegelbeeld op zijn kop
Weg de kinderdroom  

Markus Bundervoet – foto Marnix Vermeulen

Twee teddyberen
Klaar voor een ander leven
Alleen in dromen

Machteld Moijson – foto Marc de Clerck