![]() |
Foto Erik van Zuylen |
De roman Sneeuw van de Nobelprijswinnaar Orhan
Pamuk is niet zijn beste boek. Langdradig, mist tempo en actie, sleept zich op
klagerige toon voort. Regisseur Luk Perceval is er alsnog in geslaagd uit het
verhaal een boeiende voorstelling te vissen. Kortweg: Sneeuw van het NTGent is koud, statisch, maar stilistisch prachtig.
Een regisseur tracht, via een verhaal, ons, toeschouwers,
iets te vertellen van wat hij heeft meegemaakt, wat hij aanvoelt als geluk,
twijfel of droefenis. De manier waarop hij het verhaal vertelt, puurt hij uit
een vorm van kunst of literatuur. Wat die vorm ook is, het is de logische weg
om zijn ervaring karakter te geven. Op een wijze waarvan hij hoopt dat de
toeschouwer het begrijpt en aanvaardt.
Het verhaal dat Luk Perceval – met de steun van dramaturg
Steven Heene – heeft gevangen, is maar een beperkt gedeelte van de roman. Wat Turkije politiek is en hoe
het militair in de huidige situatie is beland, onder druk van wijzen en
profeten van een godsdienst – al de filosofietjes en anekdotes daaromtrent,
heeft het duo geschrapt. Zo wordt ook het verbod op het dragen van de hoofddoek
dat leidt tot zelfmoord bij meisjes, een marginaal gegeven. Perceval &
Heene hebben zich geconcentreerd op een liefdesaffaire.
Een dichter, Ka, keert, onder het mom van journalist met
een opdracht, naar zijn geboortestad terug om een oude vlam weer te vinden en
te trachten de verhouding nieuw leven in te blazen, want, obsessie die hem
vervolgt: de liefde was zo kort, het vergeten zo lang. Wat op een sisser
uitloopt. Ze is weliswaar gescheiden, maar haar ex wil haar terug en zij heeft
andere zorgen aan haar hoofd. Teleurgesteld en onder lichte dwang van de
overheid keert Ka naar Frankfurt terug. Het enige wat de tocht van de nieuwe
Odyssee naar huis heeft opgebracht, is dat Ka verlost is van een
schrijversblokkade. Negentien gedichten heeft hij geschreven tijdens het
verblijf dat niet naar verwachting was: van hoog naar laag, nee, van laag naar
nog lager. Afijn, troostprijs: een nieuwe dichtbundel.
Heel eenvoudig gezegd. De scheiding van Kerk en Staat, zo
prominent aanwezig in de roman, is als voorstelling geen staatszaak meer maar
een familie- en relatiekwestie. Ook de negentien gedichten, als uitingen van gemoedstoestanden,
zijn zo goed als gesneuveld. De compacte tekst die er rest, is een mix van
vertel- en speltheater, met de nadruk op vertellen. Zoals iemand een ander een
ervaring vertelt en het, tot een betere grip erop en snap ervan, kleurt met
dialogen. Begint de vertelling licht, gaandeweg wordt die zwaar om aan het eind
loodzwaar te zijn. Het sneeuwt niet alleen buiten maar tevens in het hoofd van
de verteller.
Het landschap van de voorstelling is ronduit schitterend,
de actie van de spelers treffend en passend, geen overtollige beweging. Het
valt meer en meer op dat Luk Perceval met zijn regies het spektakel en de
mimiek vermijdt. Hij wringt en dwingt de acteurs tot een spel waarin alles
innerlijk beleefd wordt. Zo sterk moet het gespeeld worden dat de toeschouwer
meeleeft en wat hij hoort en ziet zich nestelt onder zijn schedel.
‘Gecondoleerd met…’ mag geen staande uitdrukking meer zijn, maar een oprecht
medeleven.
![]() |
Pierre Bokma [foto: Jules August] |
Het resultaat is zuiver spel van alle acteurs. Pierre
Bokma als de voorste boottrekker. Het is, als de verteller en het
hoofdpersonage Ka, zijn taak en die is raak. Maar ook Els Dottermans als de
eeuwige geliefde Ipek houdt het strak, wat haar en haar rol siert. Verrassend
is het spel van Frank Focketyn. Geen spoor van geschmier, iets wat hem al te
vaak overkomt. Heerlijk om Focketyn eens ‘sober’ te zien spelen. De
gastacteurs, van Turkse afkomst, zijn goed ingeburgerd, in de Westerse
maatschappij én de voorstelling. Chapeau dus voor Melih Gençboyaci, Cecil
Toksöz en Dilan Yurdakul. Ze verdienen een vast contract bij het Gentse
gezelschap. Melike Tarhan zingt zonder een krasje enkele liederen. Een genot
waar het verhaal niet lichter van wordt, maar zijn grijsheid door verliest.
![]() |
Melike Tarhan [zang] - [foto: Jules August] |
En ja, het moet gezegd: het decorontwerp van Katrin Brack
ligt in de lijn van wat haar het best ligt en zoals we die kennen. Toch sta je
ook hier weer met bewondering naar haar vormgeving te kijken. Hoe functioneel
die is, zorgt voor verbazing, leidend naar opperst genot.
Sneeuw is geen luchtige productie. Staan de
spelers echter scherp en zijn de toeschouwers klaarwakker, worden de belevenis
op het podium en de ervaring in de zaal een huwelijksfeest. Luk Perceval heeft
uit een zwakke roman een juweel gehaald dat je wilt terugzien. En zijn de
sociale belevenissen van een gezin en haar vriendenkring niet miniaturen van
deze van een staat en zijn instituten? Zo bekeken is Sneeuw een portret van een land dat Westers wil zijn maar Oosters wil blijven. Een moeilijke dracht.
guido lauwaert
SNEEUW – naar de gelijknamige roman van Orhan Pamuk
regie Luk Perceval
productie NTGent in
coproductie met Zina / Female Economy www.ntgent.be
De romans van Orhan Pamuk zijn uitgegeven door De Bezige Bij
De romans van Orhan Pamuk zijn uitgegeven door De Bezige Bij
Geen opmerkingen:
Een reactie posten