GEZIEN DE FEITEN

Griet Op de Beeck en het Boekenweekgeschenk 

Het Boekenweekgeschenk is in Nederland een begeerd object. Griet Op de Beeck schreef het. Een eerste klap op de omzet. Een tweede is dat zowat de hele Hollandse pers struikelde over Gezien de feiten. De fatale klap. 

Om te begrijpen wat volgt in het kort waar de novelle over gaat: Een 71-jarige vrouw verlaat haar gezin, gaat solo maar wordt al snel verliefd op een Afrikaanse man. Al wat voordien fout ging, gaat plots goed. 

Gejakker en clichés
NRC Handelsblad [NRC] kopte in zijn boekenbijlage van vrijdag 9 maart: ‘Onbeholpen gejakker roept wantrouwen op’. Een citaat uit de kritiek van Thomas de Veen: ‘Dat gejakker maakt Gezien de feiten steeds onbeholpener: Op de Beeck zegt dát de dingen lukken, maar neemt steeds maar geen tijd om te tonen hoe. “Voor het eerst benoemde ze hardop hoe ze zich voelde”, staat er, als Olivia met Daniel spreekt – maar hoe ze zich dan voelde wordt verzwegen. Zo blijft ook de verliefdheid een mededeling, hoogstens verwoord in een reeks clichés: ‘Ze keken naar elkaar en al wat doodsbleek was kreeg weer een kleur’, en zo nog een paar. Zo sijpelt het leven weg uit het personage, en de geloofwaardigheid uit het verhaal.’ Einde citaat. 

Gezien de feiten werd niet alleen door de criticus van de NRC zeer slecht ontvangen. Van de recensent van De Volkskrant kreeg het prul één ster. Een kort citaat: ‘De novelle Gezien de feiten is geen propaganda voor het Nederlandse boek. “Iets kunnen doen is zoveel beter dan niks kunnen doen.”, schrijft ze halverwege de novelle. O ja? Op de Beeck had beter niks kunnen doen.’

GEWENTENLOOS LAAT PUBERGEDRAG
Wat verklaart eigenlijk het literair succes van Griet Op de Beeck? Met als kers op de taart, de opdracht om een Boekenweekgeschenk te schrijven? Een explosie van laat pubergedrag omgezet in keukenmeidenliteratuur. Er blijkt een publiek voor te bestaan, en zeker als er een sensatie-element niet aan ontbreekt. Dat lukt Griet Op de Beeck aardig, desnoods gewetenloos, zoals in haar roman Het beste wat we hebben [2017], waarin de vaderfiguur zijn eigen dochters misbruikt blijkt te hebben. In De wereld draait door, de dagelijkse talkshow van Matthijs van Nieuwkerk op de Nederlandse televisie, gaf ze aan dat haar vader haar misbruikte. De toelichting op de tv deed de verkoop boomen. Terwijl deze bewering een flagrante leugen is en de morele verkrachting van haar vader. Een necrofiele daad.
Afijn, wat Alice Nahon was voor de Vlaamse poëzie, een valse maagd, is Griet Op de Beeck voor het proza, een [vrouwelijke[ Voldemort. Wie niet weet waar die typering op slaat gaat bij nonkel Google te rade.  

HET DAGET IN HET OOSTEN
Stilaan heeft niet alleen het literaire journaille door dat ze desnoods over lijken gaat, maar ook het publiek. Bovendien is haar stijl goed voor één, twee boeken, maar te zwak voor een oeuvre. Haar schriftuur begint te vervelen en haar onderwerpen zijn nauwelijks gestoffeerd. Bovendien sociaal maatschappelijk of historisch totaal irrelevant. 

Sommige boekhandelaars hebben het al van in het begin door. Zoals Gert Brouns, handelaar [niet in koffie] maar in het betere boek. Zijn winkel heeft de prachtige naam LIMERICK. Gert Brouns weigert Op de Beecks’ boeken in huis te nemen, al zijn hij ze wel bestellen als de klant aandringt, want hij doet niet aan censuur. Hij noemt het 'therapeutisch relatiegezeik' een quote van Herman Jacobs op Cobra.be.
Maar… maar hij heeft als Boekenweekgeschenk een flink aantal exemplaren van een ander boek, een pracht van een novelle van onder het stof gehaald. Extra voordeel: het is sober maar heel mooi uitgegeven. 

LOF VAN FRANZ KAFKA 
Genoeg lof… praktische info en docu. De novelle heet De wandeling, de auteur is Robert Walser en de uitgever LEBOWSKI. De novelle werd hooglijk geprezen door o.m. J.M. Coetzee, Herman Hesse, Elias Canetti en W.C. Sebald [hij schreef een laudatio opgedragen aan de auteur; het is opgenomen in de genoemde uitgave]. 

Robert Walser 

Ook Franz Kafka was vol lof over de auteur. Van hem is de uitspraak ‘Walsers werk is van een uiterste eenvoud, maar slechts eenvoud werpt licht op de wereld.’ 

Ik heb De wandeling, sinds Gert Brouns het me enkele weken geleden in de hand stopte, tweemaal gelezen. En het ligt op een ereplaats in mijn bibliotheek. Omdat ik mij kostelijk met de lezing geamuseerd heb [scherpe visies verpakt in warme humor]. Een citaat [en het past, gezien in het licht van de novelle van Giet Op de Beeck]: 'Zoals bekend zijn er immers lieden die hun wandaden uitstekend achter innemend, voorkomend gedrag weten te verbergen.' Zeg zelf, van zulke zin smul je toch.
Wat ben ik blij dat ik door de commotie rond de literaire gifpil van Griet Op de Beeck en de weldaad van Gert Brouns de aandacht op dat literair juweel kan vestigen. 

Voilà, ik heb deze week voldoende mijn best gedaan voor de literatuur en de lezer, dacht ik. Nu weer naar de eigen winkel, het verder schrijven aan mijn memoires. Ave! 

guido lauwaert
gent, 2018-03-15