SCHRIJVEN ALS THERAPIE

Schrijven is schrappen, zei Willem Elsschot, maar schrijven kan tevens heilzaam werken, voor de alzheimerpatiënt. 

Vorige week las ik het artikel ‘Frankrijk stopt met het terugbetalen van pillen tegen alzheimer omdat ze niet of te weinig werkzaam zijn’ [DS maandag 3 september 2018]. De kop bij de foto is een citaat uit een standpunt van Thierry Christiaens, professor klinische farmacologie [UGent]: ‘Nut pillen tegen alzheimer zeer twijfelachtig.’ 

Vervelende akkefietjes
Als aanstormend ouderling heb ik heel wat vrienden met een verzwakking van hun kortetermijngeheugen. Om het euvel af te wenden nemen ze pillen, maar inderdaad, het helpt weinig tot niets. Ze klagen dat ze verplicht zijn van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat met de sleutel van hun huis om de nek te lopen en om de vijf voet zijn ze hun mobiel toestel vergeten. Dat soort vervelende akkefietjes leidt vaak tot huiselijk gekibbel. Tevens tot stoornissen in de vriendenkring. Afspraken worden slecht nageleefd, wegens een zoektocht naar de portefeuille of de plaats van afspraak. 

Verregaande hallucinaties 

Persoonlijk heb ik er haast geen last van, alhoewel, al is de reden van mijn geheugenverzwakking vermoedelijk te wijten aan een narcosemiddel. Ik kreeg het toegediend bij de diverse hartoperaties en een zeer grote hoeveelheid bij mijn tweede harttransplantatie. De operatie op zich, zonder het voor- of naspel, duurde 11 uur. Het leidde tot verregaande hallucinaties maar tastte ook mijn geheugen aan. Het onthouden van namen van vrienden was het minste. Veel erger was dat een verleden zo goed als geheel was weggeveegd. Met het verminderen tot verdwijnen van de hallucinaties kwamen de herinneringen weer boven, echter gehavend. 

Vergilius, Horatius en Etienne Vermeersch
Ook mijn goede vriend, professor emeritus Etienne Vermeersch maakte hierover zijn beklag in een persoonlijk gesprek, voor de duidelijkheid, niet om de dokters de schuld van de waardevermindering van zijn geheugen te geven. ‘Voor de narcose,’ zei hij, ‘kon ik heelder gedichten van Vergilius, Horatius of Shakespeare foutloos voordragen, met de juiste klemtonen en het perfecte ritme, sinds mijn hartoperaties enkel een vers!’ 

Hemelse vreugde
Medicatie tegen opkomend geheugenverlies en al wat men onder alzheimer verstaat wens ik niet te nemen. De stap wordt stroever, het denken ook, met het ouder worden. Maar ik wil er persoonlijk wel wat aan doen. Wil het toeval dat ik er wat op heb gevonden. En het helpt zeer goed, tot mijn hemelse vreugde. Het is een heel eenvoudig middel en kost zo goed als niets. Je moet er enkel de tijd voor nemen. Met het schrijven van je eigen belevenissen, van de oudste tot de jongste. De opmerking dat het geheugenverlies de herinneringen zwaar hebben aangetast is geen reden om niet te schrijven, integendeel. Schrijven werkt therapeutisch, is zelfbehandeling. 

Activering geheugen
Ik spreek uit eigen ervaring, zoals eerder gezegd. Vorig jaar werd ik benaderd door de uitgeefster van HOUTEKIET met de vraag mijn memoires te schrijven. Aanvankelijk had ik er geen zin in. Heb het een paar maal geprobeerd, op aansturen van vrienden als Leen van Dijck, Karel De Boeck en Dorian van der Brempt, maar het pover resultaat wilde ik de boekenliefhebber besparen. Door het concrete aanbod van de uitgeefster ben ik er serieus voor gaan zitten, en kijk, in november verschijnt Alvorens alles vervaagt.
Dat is goed nieuws, maar beter nieuws is – en daar mogen de wetenschappers ter zake wat meer aandacht aan besteden – dat door het schrijven het geheugen in die mate geactiveerd werd dat niet enkel verloren gebeurtenissen weergevonden worden, maar bovendien de details ervan. Extra cadeau is dat wat verloren was niet opnieuw verdwijnt, maar blijft. Het maakt dat de communicatie met vrienden verbeterd werd en het eigen leven een verse meerwaarde kreeg.
De proeflezers, tevens nauwe vrienden, waren bijzonder verbaasd dat ik in Alvorens alles vervaagt gebeurtenissen zo nauwgezet weergaf. Gebeurtenissen die ze zelf hadden meegemaakt of getuige van waren geweest, maar deels waren vergeten. 

Schrijven als therapie 

Het zal niet voor iedereen gelden, maar als het mij hielp, zal het ook anderen helpen, want ik ben een mens onder de mensen. Dus waarom als behandeling niet de ‘slachtoffers’ van alzheimer papier en pen, of een tablet in de handen gestopt met het dringend, op een haar na dwingend verzoek het eigen leven te schrijven. Daarom niet om openbaar gemaakt te worden, maar simpelweg als therapie. Daarenboven zal het de verwanten helpen in het verwerken en het reageren op wat als last ervaren wordt bij een alzheimerverwant. Gebeurt de voorgestelde therapie al in een vroeg stadium is het schrijven ook voor de verwanten een hulpmiddel, een medicijn. 

Tot slot: schrijven als therapie is zo goed als kosteloos. Al zullen er dokters en wetenschappers zijn die dat zullen betwisten. Maar dat zijn alchemisten die mordicus de nieuwe Paracelsus willen worden en goed bevriend zijn met de farmaceutische industrie. 

Guido Lauwaert 

ALVORENS ALLES VERVAAGT - Memoires 

Uitgeverij HOUTEKIET 
[verschijnt begin november 2018]